Ένα από τα πλέον έμπειρα στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς, με μακρόχρονη παρουσία στο ασφαλιστικό επιχειρείν και με πλήρη συναίσθηση του ρόλου και του λόγου του, ο Χριστόφορος Σαρδελής παραχωρεί στην «Οικονομική Ασφαλιστική» μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης.
Αν και ο ίδιος δεν επιζητεί τη δημοσιότητα και φροντίζει να κρατά χαμηλό προφίλ, εν τούτοις όταν αποφασίζει να μιλήσει, δεν μασά τα λόγια του. Συγκρατημένα αισιόδοξος για τις αλλαγές που επέρχονται στις επικουρικές συντάξεις, απολύτως συνειδητοποιημένος για τις δεκαετίες που χάθηκαν με την ευθύνη «ενός πονηρού κράτους», αλλά και σίγουρος για τη δύναμη της ιδιωτικής ασφάλισης, αφού «αύξηση των ασφαλίστρων σημαίνει αύξηση των επενδύσεων» όπως λέει, ο πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής ξέρει καλά τις δυνατότητες αλλά και τους περιορισμούς που έχουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις.
Για το καυτό θέμα της πώλησης της εταιρείας, ο κ. Σαρδελής αποκαλύπτει πως τώρα βρισκόμαστε στη φάση της διανομής του πληροφοριακού υλικού στους δυνητικούς επενδυτές, ενώ όσον αφορά στα λάθη και τις καθυστερήσεις που υπήρξαν, αναγνωρίζει πως ένα από αυτά ήταν η πίεση των ευρωπαϊκών θεσμών στο λάθος timing. «Άλλη τιμή προσφέρεται για ένα σπίτι χτισμένο σε ένα πεδίο βολής, όσο ωραίο και καλοχτισμένο και αν είναι, και άλλη όταν ακριβώς το ίδιο σπίτι βρίσκεται σε μια ωραία τοποθεσία με προοπτικές», λέει χαρακτηριστικά αναφερόμενος στην οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών. Τώρα, όμως, προσθέτει, η οικονομία της χώρας είναι σε ανοδική τροχιά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Βέβαια, ο Χριστόφορος Σαρδελής γνωρίζει καλά πως όσο καλό και αν είναι το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, τίποτα δεν θα αποδώσει αν δεν ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα. Όπως η χορήγηση φορολογικών κινήτρων για την ενίσχυση της ασφάλισης, η οποία θα λειτουργήσει win win τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες, αφού ο ανταγωνισμός, όπως και η αύξηση της ασφαλιστικής πίτας, λειτουργεί υπέρ του καταναλωτή.
- Πώς βλέπετε, κ. Σαρδελή, το νέο σύστημα για την επικουρική ασφάλιση που θα ισχύσει από 1/1/2020;
Αναμφισβήτητα, ο κεφαλαιοποιητικός χαρακτήρας της επικουρικής σύνταξης ενισχύει την ευστάθεια του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος. Οι κίνδυνοι θα επιμερίζονται πιο ορθολογικά, γεγονός που επιτρέπει έναν μεγαλύτερο βαθμό αισιοδοξίας για τη μελλοντική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Βέβαια, απομένει να δούμε τις λεπτομέρειες που θα περιέχει το νομοσχέδιο.
Παρά ταύτα, κρίνοντας από αυτά που γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, ο ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης θα εξακολουθήσει να είναι περιορισμένος. Θα λειτουργήσουμε περισσότερο σαν σύμβουλοι επενδύσεων για τον ενιαίο δημόσιο φορέα.
- Η Ελλάδα έχασε πολλές δεκαετίες όταν «λεφτά υπήρχαν» χωρίς να τολμήσει να αγγίξει το ασφαλιστικό σύστημα. Πιστεύετε πως τώρα ήρθε η ώρα για τη μεγάλη μεταρρύθμιση σε ένα σύστημα τριών πυλώνων;
Όντως χάθηκαν πολλές δεκαετίες. Νομίζω ότι ταιριάζει ο στίχος του Βάρναλη «μοιραίοι, βουβοί και άβουλοι αντάμα, προσμέναμε όλοι κάποιο θαύμα».
Βλέπαμε το τρένο να έρχεται επάνω μας και το παρακολουθούσαμε σχεδόν σαν υπνωτισμένοι από τις ιδεοληψίες μας, δέσμιοι των «κεκτημένων» και μιας στρεβλής νομοθεσίας. Από ό,τι καταλαβαίνω, υπάρχουν σοβαρά συνταγματικά κωλύματα για να περάσουμε στο σύστημα των τριών πυλώνων, στη μορφή που έχουμε προβάλει ως κλάδος. Η προσπάθεια φαίνεται να προσκρούει στη συνταγματική επιταγή ότι, οτιδήποτε είναι υποχρεωτικό και καθολικό, πρέπει να είναι δημόσιο. Αυτό περιορίζει τον ουσιαστικό και ισότιμο ρόλο που θα θέλαμε να διεκδικήσουμε στον δεύτερο πυλώνα, σε αναλογία με τα πιο προηγμένα ευρωπαϊκά συστήματα. Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Ας δούμε όμως πώς θα εξελιχθεί ο διάλογος. Υπάρχει καλή διάθεση. Αυτό φαίνεται και από την πρόθεση να εξομοιωθούν φορολογικά οι ομαδικές ασφαλίσεις με τα ισχύοντα για τα ήδη υπάρχοντα επαγγελματικά Ταμεία.
- Ποια είναι τα φορολογικά κίνητρα που θα έπρεπε... «χθες» να έχει εφαρμόσει η κυβέρνηση για την ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης;
Καταρχήν, η ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης απαλλάσσει την κάθε κυβέρνηση από πραγματικά ή προσδοκώμενα δημοσιονομικά βάρη. Αυτό ισχύει για το συνταξιοδοτικό, αλλά και για την ασφάλιση έναντι των φυσικών καταστροφών. Οι υλικές συνέπειες ενός σεισμού ή μιας πυρκαγιάς σε ασφαλισμένες περιουσίες είναι πολύ περιορισμένες για αυτούς που πλήττονται, σε σχέση με τις ανασφάλιστες, οι οποίες οδηγούν σε πιέσεις και αξιώσεις από το κράτος. Επομένως, η ιδιωτική ασφάλιση έμμεσα παράγει δημοσιονομικό όφελος. Αν αυτό αναγνωριστεί, τότε θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την ενίσχυσή της. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τον τρίτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού. Από τη στιγμή που ενισχύει το εισόδημα της τρίτης ηλικίας, οι πιέσεις για αύξηση της δημόσιας δαπάνης του αναδιανεμητικού πυλώνα του δημόσιου συστήματος μειώνεται. Θα πρέπει επομένως να δοθούν φορολογικά κίνητρα, και μάλιστα γενναία. Είμαστε η πιο υποασφαλισμένη χώρα της Ευρώπης, και ένας λόγος είναι η βαθιά εμπεδωμένη αντίληψη ότι για όλα πρέπει να μας προστατεύει το κράτος. Θα έλεγα ότι αυτό υποκρύπτει και μια δόση πονηριάς, γιατί το κράτος είναι παραδοσιακά αρκετά ευάλωτο σε οργανωμένες πιέσεις και διεκδικήσεις κάθε μορφής. Αυτό έχει όμως τα όριά του, όπως ελπίζω ότι μας δίδαξε η τελευταία κρίση.
Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι ο ασφαλιστικός κλάδος είναι και ένας σημαντικός θεσμικός επενδυτής. Αύξηση των ασφαλίστρων σημαίνει αύξηση των επενδύσεων, κάτι που νομίζω ότι είναι το μεγάλο ζητούμενο της εποχής. Από αυτή την άποψη, οποιαδήποτε φορολογικά κίνητρα ενισχύσουν τον κλάδο δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως δημοσιονομικό βάρος, αλλά και ως μελλοντικά έσοδα, είτε πρόκειται για φόρους είτε για εισφορές. Βοηθούν και ενισχύουν έναν ενάρετο αναπτυξιακό και δημοσιονομικό κύκλο.
- Η Εθνική Ασφαλιστική βρίσκεται σε στάδιο στρατηγικού μετασχηματισμού, τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε επίπεδο επιχειρηματικής λειτουργίας. Ποιος είναι ο στόχος αυτής της προσπάθειας;
Η ασφαλιστική αγορά είναι σε μεταβατικό στάδιο. Νέες τεχνολογίες, τεχνητή νοημοσύνη, εύκολη προσβασιμότητα των προϊόντων μας στους πελάτες και καλύτερη διαχείριση ζημιών ενισχύουν τον ανταγωνισμό με ταχύτατους ρυθμούς. Ταυτόχρονα ο κλάδος μας καλείται να αντιμετωπίσει νέες μορφές κινδύνων, είτε λόγω της κλιματικής αλλαγής είτε λόγω της τεχνολογίας, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τη θέση μας, θα πρέπει να συντονίσουμε τους εσωτερικούς μας ρυθμούς με αυτούς του διαρκώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος. Αυτή η προσπάθεια είναι σε εξέλιξη.
- Έχετε πλούσια διοικητική εμπειρία τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Ποιο είναι το πλεονέκτημα που έχει ο ένας τομέας που δεν έχει ο άλλος, αλλά και ποια είναι αντίστοιχα η μεγαλύτερη αδυναμία τους;
Ανοίγετε ένα μεγάλο θέμα που δεν μπορεί να εξαντληθεί στα πλαίσιο μιας συνέντευξης. Σημαντικότερο, ίσως, θεωρώ ότι είναι πως έχω πείρα και από το εξωτερικό, όπου ο τρόπος λειτουργίας του δημόσιου τομέα τείνει να συγκλίνει με τις προδιαγραφές του ιδιωτικού. Η βασική διαφορά είναι ότι το κράτος μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού, ευχέρεια που δεν διαθέτει ο ιδιωτικός τομέας.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Πολλές από τις ευθύνες και τις δεσμεύσεις του ελληνικού δημόσιου τομέα είναι ασαφείς και άρρητες. Τι σημαίνει ότι το κράτος εγγυάται τις συντάξεις; Έχει κάνει δεσμεύσεις κονδυλίων στη βάση αναλογιστικών μελετών, όπως συμβαίνει με τα τεχνικά αποθέματα μιας ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρείας; Η απάντηση είναι όχι, όπως άλλωστε κατέδειξε η πρόσφατη εμπειρία. Οι ευθύνες μιας ιδιωτικής εταιρείας είναι νομοθετημένες και τελείως ανελαστικές, κάτι που δεν ισχύει για το δημόσιο. Σε μια πιο εκφυλισμένη μορφή, αυτή η υπέρμετρη ευχέρεια ισοδυναμεί με αυθαιρεσία και έλλειψη λογοδοσίας. Μόλις πρόσφατα άρχισε το ελληνικό κράτος να δημιουργεί πραγματικά ανεξάρτητους θεσμούς, με στόχο τον έλεγχο στον τρόπο λειτουργίας του.
- Βλέπετε περιθώρια δημιουργίας οικονομικότερων ασφαλιστικών πακέτων για τους πολίτες; Ίσως μέσα από την αύξηση του ανταγωνισμού και τη διεύρυνση της ασφαλιστικής πίτας;
Ο ανταγωνισμός είναι σαφές ότι λειτουργεί υπέρ του καταναλωτή. Θα έλεγα ότι και η αύξηση της πίτας λειτουργεί στην ίδια κατεύθυνση. Αν π.χ. όλες οι κατοικίες ήταν ασφαλισμένες, το ασφάλιστρο θα ήταν πολύ μικρότερο από το σημερινό, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πλήρης συσχέτιση μεταξύ των μεμονωμένων κινδύνων. Σκεφτείτε ποιο θα ήταν το ασφάλιστρο στον κλάδο αυτοκινήτου αν μόνο το 10% ήταν ασφαλισμένο;
- Η Εθνική Ασφαλιστική κατάφερε στα χρόνια της κρίσης, όχι μόνο να αντέξει, αλλά και να βελτιώνει διαρκώς την κερδοφορία της. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας;
Δεν υπάρχει κανένα μεγάλο μυστικό. Το κλειδί είναι η αποφασιστικότητα. Βοήθησε βέβαια και το γεγονός ότι ο μέτοχος βρέθηκε σε δύσκολη θέση και απαίτησε εξορθολογισμό. Η προοπτική της πώλησης συνέβαλε στην αποτελεσματικότερη, πιο πειθαρχημένη και πιο δεσμευτική στοχοθεσία. Επίσης, το προσωπικό επέδειξε αξιοζήλευτη αυτοπειθαρχία.
- Πολλά έχουν γραφτεί, ίσως και περισσότερα από όσα θα έπρεπε, για την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου της Εθνικής Ασφαλιστικής. Σε ποιο ακριβώς στάδιο βρισκόμαστε τώρα;
Τώρα ξεκινά η πρώτη φάση της νέας προσπάθειας-. Οι σύμβουλοι της ΕΤΕ διανέμουν το πληροφοριακό υλικό σε δυνητικούς επενδυτές και κάποια στιγμή θα ζητηθούν μη δεσμευτικές προσφορές, για να ακολουθήσουν οι δεσμευτικές. Υπεύθυνος όμως για τα χρονοδιαγράμματα και την εξέλιξη της διαδικασίας είναι ο ίδιος ο μέτοχος.
- Πιστεύετε ότι έγιναν λάθη και υπήρξαν καθυστερήσεις στο θέμα της πώλησης;
Νομίζω ότι η πίεση που ασκήθηκε εκ μέρους των ευρωπαϊκών θεσμών σε λάθος χρονική στιγμή ήταν αντιπαραγωγική. Η πρώτη προσπάθεια ξεκίνησε όταν ακόμη εκκρεμούσε η παραμονή της χώρας στην ΟΝΕ. Αυτό δεν βοήθησε. Άλλη τιμή προσφέρεται για ένα σπίτι χτισμένο σε ένα πεδίο βολής, όσο ωραίο και καλοχτισμένο και αν είναι, και άλλη όταν ακριβώς το ίδιο σπίτι βρίσκεται σε μια ωραία τοποθεσία με προοπτικές. Τώρα βέβαια η οικονομία της χώρας είναι σε ανοδική τροχιά και αναμένονται σημαντικές αναβαθμίσεις στην πιστοληπτική της ικανότητα. Αν είχαν προηγηθεί, πιστεύω ότι θα λειτουργούσε ενθαρρυντικά και σε κατηγορίες επενδυτών που ακόμη και σήμερα δεν προτίθενται να πάρουν ελληνικό ρίσκο. Ας μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια επένδυση πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
- Πώς θα επηρεάσει η πώληση -όταν ολοκληρωθεί- τους χιλιάδες πελάτες της εταιρείας;
Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει επενδυτής που δεν θα θελήσει να ενισχύσει το brand name της εταιρείας και να την καταστήσει ελκυστικότερη στα μάτια των πελατών της, που αυτή τη στιγμή ανέρχονται στο ένα εκατομμύριο. Γι’ αυτό άλλωστε θα την αγοράσει.
Bιογραφικό
Ο Χριστόφορος Σαρδελής είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Ασφαλιστικής. Εντάχθηκε στην εταιρεία ως ανεξάρτητο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου το 2010 και ασχολήθηκε κυρίως με θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, όπου και δίδασκε για μία δεκαετία.
Στη συνέχεια μεταπήδησε στην Κεντρική Τράπεζα της Σουηδίας (Riksbanken), αρχικά ως επικεφαλής του τμήματος μελετών και μετέπειτα ως ειδικός σύμβουλος νομισματικής πολιτικής. Μεταξύ 1992 και 1994 υπηρέτησε ως σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα νομισματικής ενοποίησης. Παράλληλα εκπροσωπούσε την κεντρική τράπεζα της Σουηδίας σε διεθνείς Επιτροπές υψηλής πολιτικής, όπως η Νομισματική Επιτροπή της ΕΕ και η Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ.
Τα τελευταία χρόνια κατείχε επιτελικές θέσεις σε διάφορες επενδυτικές τράπεζες (Handelsbanken, Bank of America και Banca IMI). Μεταξύ 1999 και 2004 ήταν Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους.
Αποκλειστική συνέντευξη στη Δέσποινα Κονταράκη για την «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ»
